Alhamijado književnost javlja se kao civilizacijski fenomen kulturološkog preplitanja istoka i zapada. Ona predstavlja pisano izražavanje na bilo kom nearapskom jeziku uz upotrebu ortografski prilagođenog arapskog pisma. Nastala je u 16. vijeku u Španiji, a prva djela iz alhamijado književnosti na našem podneblju nastala su u Bosni i Hercegovini početkom 17. vijeka.

Uticaj alhamijado književnosti među sandžačkim stvaraocima posebno je primjetan u 19. vijeku, kada veliki broj učenjaka, posebno iz Novog Pazara i Bijelog Polja, počinje pisati poučna djela u poeziji i prozi arabicom. U alhamijado književnost spadaju:

Kaside, ilahije, poslanice, mevludi, avdije i nasihati. Govore uglavnom o moralnim vrijednostima, slave Boga, imaju kolektivnu molbu Bogu, imaju istorijski, poučni, čak i vrlo satirični sadržaj – ističe diplomirana komparativistkinja i bibliotekarka Hadija Kriještorac.

Ilahije su duhovne lirske pjesme, koje uglavnom predstavljaju jedan kolektivni izražaj. Kaside su poučne pjesme ili pohvalnice bliske svjetovnoj književnosti, a u našem kraju su dosta popularni i mevludi.

Sama riječ „mevlud“ znači proslava, posvećena poslaniku Muhamedu alejhi selam. U narodu se mevlud upražnjava i u trenucima žalosti, i u trenucima radosti. O mevludu ne možemo ništa da pronađemo ni u Kur’anu, ni u hadisima – dodaje Hadija.

Po svojoj strukturi i sadržaju karakteristične su i avdije.

Avdija je poučna pjesma, koja ima za cilj da veliča poštenje, poštovanje porodice, poštovanje vjere, religije, smjernosti – jednog moralnog ponašanja. U avdiji Jusuf-bega Čengića, koju je Mehmed Kapetanović Ljubušak 1887. štampao u Mostaru, a koja je poslužila kao motiv našem sugrađaninu Veljoviću da napravi knjigu sa sećanjima na svoje djetinjstvo, ima dosta poučnih stihova, a navešćemo primer pjesme koja se zove „Dobro djelo“:

Radi dobro, dok si mlad,

Nećeš imat pošlje kad,

Taj ne znade šta je glad,

Koji radi, Avdija…

Opus alhamijado književnosti u Sandžaku je samo u manjoj mjeri istražen i objavljen, a veći dio stvaralaštva se nalazi u rukopisima u privatnim arhivama, džamijama ili mektebima.